كاروانسرا

مقدمه

كاروانسرا ها، مهمان خانه هاي بين راهي كشور ايران در طي قرون متمادي گذشته بوده و سابقه آن به دوره هخامنشي يعني بيش از دو هزار و پانصد سال قبل مي رسد. در مسير راه هاي مهم بين شهري، كاروانسرا ها به فاصله مسافتي كه كاروان در يك روز مي توانسته طي كند، ساخته مي شده است.

به دليل خشكي نسبي آب و هوا در بخش عمده اي از كشور ايران و دور بودن شهر ها و آبادي ها از يكديگر، وجود نقاطي جهت استراحت و تهيه آذوقه در بين راه، امري حياتي و ضروري بوده و بدون وجود اين ايستگاه ها، طي طريق و ارتباط بين مناطق مختلف كشور غير ممكن بوده است.

از آنجايي كه در دوره پيش از اسلام، خصوصاً در زمان پادشاهي هخامنشي، وسعت مملكت ايران بسيار زياد بوده و كنترل اين امپراطوري وسيع احتياج به خطوط ارتباطي منظم و مطمين داشته، مورخين يونان باستان مانند هرودت و گزنفون از وجود راه هاي امن و كاروانسرا هاي خوب در ايران خبر مي دهند. هرودت در مورد راه هاي امپراطوري هخامنشي مي نويسد: «واحد مقياس راه ها پرسنگ است و به مسافت هر چهار پرسنگ منزلي تهيه شده موسوم به ايستگاه؛ در اين منازل مهمان خانه هاي خوب بر پا گرديده.»

در دوره حكومت اشكاني و ساساني نيز وجود راه هاي امن و كاروانسرا هاي مناسب امري ضروري براي اداره كشور پهناور ايران در اين دوره تاريخي بوده است. خصوصاً از آنجايي كه ايران در مسير تجارت بين المللي بين خاور دور از يك سو و سواحل مديترانه و اروپا از طرف ديگر قرار داشته و بخش عمده اي از مسير تجاري جاده ابريشم از سرحدات شمالي ايران مي گذشته، تامين امنيت و رفاه بازرگانان در اين مسير طولاني كه منبع درآمد مهمي براي دولت بوده، امري لازم و ضروري بوده است.

از دوره پادشاهي هخامنشي و اشكاني كاروانسراي شناخته شده اي در ايران باقي نمانده است، ولي از زمان ساسانيان تعداد معدودي كاروانسرا باقي مانده كه الگوي كاروانسرا هاي بعدي در دوره اسلامي قرار گرفته است. از قديمي ترين كاروانسرا هاي ايران مي توان از كاروانسراي دروازه گچ ( شكل 1)

نام برد. پايه ها و بخشي از ديوار هاي اين كاروانسرا كه با سنگ و آهك ساخته شده هنوز باقي است. اين بنا داراي يك حياط مركزي و تعدادي دالان در اطراف حياط است.

 شكل 1: پلان كاروانسراي دروازه گچ مربوط به دوره ساساني. اين نوع پلان با حياط مركزي، الگوي ساير كاروانسرا هاي ايران در دوره هاي بعدي بوده است.

برای خواندن کامل مقاله به ادامه مطلب بروید

ادامه نوشته

مسجد جامع اردستان

بنای مسجد جامع اردستان در مركز محله محال اردستان واقع شده و از كهن ‌ترین مساجد ایران است كه براساس بررسی های صورت گرفته بنای اولیه آن ، مربوط به قرون اولیه اسلامی است و در دوره سلجوقی تجدید بنا و در دوره های دیگر، بخش‌های مختلفی به آن اضافه شده است. براساس بررسی‌های باستان ‌شناسی، مسجد جامع اولیه اردستان، بین اواخر قرن دوم هجری تا نیمه اول قرن چهارم هجری، بر روی بقایای ساختمان‌های بزرگ خشتی ـ احتمالاً از دوره ساسانی ـ ساخته شده است. در نیمه دوم قرن ششم هجری، با تخریب بخشی از شبستان جنوبی مسجد اولیه، گنبدخانه كنونی بنیاد شده و چندی بعد از آن، ایوان جنوبی و رواق‌های متصل به آن ساخته شده‌اند. در مرحله بعد، با حفظ تركیب اصلی، تغییراتی در جرزها و پایه‌ها به منظور تقویت و تحكیم آنها صورت گرفته و سرانجام در مرحله چهارم ساختمانی كه احتمالاً دوره صفوی را شامل می‌شود، ایوان‌های دیگر ـ خاوری، باختری و شمالی ـ به صحن اضافه شده‌اند. گسترش و اتصال مسجد به بناهای دیگر ـ مدرسه و حسینیه ـ نیز در همین دوره صورت گرفته است. با توجه به اطلاعات به دست آمده، ایوان شمالی و غرفه های جانبی آن، در یک زمان ـ 946هـ . ق بر روی آثار مسجد اولیه بنا شده است.

برای خواندن کامل مقاله به ادامه مطلب بروید

ادامه نوشته

مسجد جامع فهرج

بررسي از ديدگاه معماري

با توجه به عكس روبرو و خصوصاً تزيينات گچبري شكنجي و پيچك هاي آن، كه بيننده را بي اختيار و ناخودآگاه به ياد كاخ تيسفون مي اندازد، به نگارنده حق خواهند داد كه در نخستين ديدار، اين اثر را بنايي ساساني بداند؛ به خصوص كه مناره آن كه شايد در قرون چهارم و پنجم به آن الحاق شده، با خشت هاي كوچكتر ساخته شده و آغاز راه پله و در وروديش به آن مي ماند كه هنوز هم خوب به مسجد نچسبيده و جاي خود را باز نكرده است.

آذين پيشان شبستان مسجد جامع فهرج كه بيننده را به ياد كاخ تيسفون مي اندازد.

طرح اصلي مسجد، بسيار ساده است؛ حتي نسبت به تاريخانه دامغان. شبستاني با ده دهانه دارد كه دهانه مياني، بزرگتر از دو دهانه چپ و راست است و باز، دهانه هاي آخرين كه دنباله ايوان هاي شرقي و غربي است، دهانه اي بزرگتر دارد. قوس ها، همه ناري (بيضي) است و طاق ها نيز ناوي و آهنگ (كوره پوش) است و بر خلاف تاريخانه دامغان و شبستان زيرزميني جامع سمنان، كوشش نشده است تا با پوشش، چهاربخش كوتاهتر شود و مانند بنا هاي پيش از اسلام، بلندي و افراز شكوهمندي دارد. حياط و صحن كوچك مسجد، از جنوب، به سه دهانه شبستان و از شرق و غرب، هر يك به دو دهانه ايوان محدود مي شود و بر جانب شمال آن، چهار صفه است كه با درگاه هايي كه فعلاً مسدود شده، به هم راه داشته است.

برای خواندن کامل مقاله به ادامه مطلب بروید

ادامه نوشته

پلان و تصاویر بناهای تاریخی

                                  

       گنبد سلطانیه (مقبره اولجایتو)                                         شهر سلطانیه

 

 

         

  پلان گنبد سلطانیه (مقبره اولجایتو)                                 پلان و برش باغ شاهزاده ماهان کرمان                                

 

 

اگر پلان بنای خاصی مد نظرتان میباشد و به آن دسترسی ندارید میتوانید در کانال زیر در تلگرام عضو شوید.

historic_document

ادامه نوشته

دبیرستان امام صادق ( حکیم نظامی سابق)

  دبيرستان امام صادق مربوط به دوره پهلوی اول است و در قم، خيابان معلم، دبيرستان امام صادق واقع شده و اين اثر در تاريخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۳۴۶ به‌عنوان يکی از آثار ملی ايران به ثبت رسيده است.

 اين دبيرستان قبلا محلی برای آلمان‌ها نازی بوده است, و ساختمان مرکزی آن به صورت حرف H است, که اولين حرف نام هيتلر است.

پلان دبیرستان امام صادق ( حکیم نظامی سابق)

مسجد امام اصفهان

General view within the Maidan-i Shah with Ali Qapu palace (right) & Shaykh Lutfallah Mosque (left), depicting the Maidan-i Shah prior to modern additions

مسجد امام یا مسجد شاه یکی از مساجد میدان نقش جهان اصفهان است که در طی دوران صفوی ساخته شد و از بناهای مهم معماری اسلامی ایران به‌شمارمی‌رود. این بنا شاهکاری جاویدان از معماری، کاشی‌کاری و نجاری در قرن یازدهم هجری است.مسجد شاه (امام) مربوط به دوره صفوی است و در اصفهان، جنوب میدان نقش جهان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۰۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

.

 

این مسجد که در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار دارد در سال ۱۰۲۰ هجری به فرمان شاه‏ عباس اول در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع شده و تزئینات و الحاقات آن در دوره جانشینان او به اتمام رسیده است

برای دیدن کامل مقاله به ادامه مطلب بروید ... .

ادامه نوشته

معماری مسجد و مدرسه سپهسالار

مسجد و مدرسه سپهسالار (شهید مطهری) نخستین و بزرگ ترین مسجد و مدرسه عالی در تهران است كه از نزدیک ترین تلفیقها میان معماری ایرانی و معماری مساجد استانبول است. مسجد سپهسالار گنبد ویژه‌ای دارد؛ تعداد مناره‌های بیش از اندازه متداول آن که حدود 10 مناره است و گنبد دو گوش خوابیده‌اش نشان از سبک معماری مساجد ترکیه دارد. کارشناسان معماری معتقدند که این بنا با بهره‌گیری از کاشیکاریها و مجموعه هنرهای معماری دوره قاجار طراحی و ساخته شده است. وقتی درباره معماری اصیل و سنتی سخن می گوییم، منظورمان 30_40 سال پیش است، چون از 30 سال قبل به این طرف، با ورود تمدن، تکنولوژی و معماری جدید، بسیاری از سازه ها و بناها دستخوش تغییرات شده است. هر بنایی دارای ارزش و اعتبار و بیان کننده سلیقه معمار بنا است. بناهای تاریخی هر کشور بخشی از شناسنامه فرهنگ و کارنامه مردمی است که در آن زندگی می کرده اند. از این رو توجه به تاریخچه بناها و شاهکارهای هنر معماری، مهم است.

ادامه نوشته

تصاویر قدیمی ار بناهای تاریخی

 عکس کم نظیر از میدون آزادی در حال ساخت ...






کاخ سلطنتی در اصفهان - حدود 1308

مسجد جامع يزد

مسجد جامع كبير يزد از بنا هاي زيبا و باشكوه اسلامي اي است كه در قرن ششم هجري، ساختمان اوليه آن، آغاز گرديد؛ و از لحاظ عظمت بنا و صنعت معماري و كاشي كاري، كم نظير و مورد اعجاب تماشا كنندگان است.

تصوير سه بعدي مسجد جامع كبير يزد؛ اين بنا هفت در ورودي دارد.

Tri-dimensional projection of Yazd great friday mosque; This building has seven entrance doors.

اين مسجد بزرگ، در وسط شهر قديم و داخل حصار، واقع شده است. كليه مساحت آن، اعم از قسمت هايي كه زيربنا است و جز آنها، 9800 متر مربع، و مساحت قسمت هاي مزين به كاشي، شامل كتيبه ها و غيره، در حدود 500 متر مربع مي باشد. طول مسجد، 104 متر و عرض آن، 99 متر است. مسجد جمعه يزد داراي هفت مدخل با در ورود است، كه به راه ها و كوچه هاي متعدد، ارتباط دارد.

_{گنبد و بخشي از ايوان در جبهه جنوبي صحن مسجد جمعه يزد.}

Dome and part of eyvan in southern side of courtyard of Yazd friday mosque.

برای مشاهده  کامل مقاله به ادامه مطلب بروید

ادامه نوشته

میدان نقش جهان

میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ جزء نخستین آثار ایرانی بود که به‌عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.بناهای تاریخی موجود در میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد جامع عباسی، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده‌است که عموما جایگاه عرضه صنایع دستی اصفهان می‌باشند.

ادامه نوشته

مجموعه گنجعلیخان

مجموعه گنجعلیخان در مرکز قدیمی شهر کرمان و در کنار بازار بزرگ کرمان قرار دارد. گنجعلیخان که از حکام مشهور زمان شاه عباس است از سال ۱۰۰۵ تا ۱۰۳۴ هجری قمری بر کرمان فرمان روایی و آثار و بناهای زیادی بنا کرد و در آبادی این منطقه کوشش کرد.

از جمله بناهای عمومی که از این حاکم مشهور به جا مانده، مجموعه گنجعلیخان در داخل شهر کرمان و ربا ط زین الدین (کاروانسرای گنجعلیخان) در راه یزد- کرمان، حوض خان در راه کرمان - مشهد وتعدادی قنات در شهر کرمان بوده‌است. سهمی از درآمد مجموعه و قنات‌ها به آستان قدس رضوی داده می‌شود.این بناها در لشکرکشی‌های آقا محمدخان صدمات جبران ناپذیری دیده‌است.

مسجد جامع ساوه

 مسجد جامع ساوه از اولین مسجدهایی است که در ایران و در شهر ساوه ساخته شده و طی سال‌ها دوره‌های مختلف توسط هنرمندان ایرانی تزئین و مرمت شده‌است. هرچند این مسجد کهن‌سال در طول قرن‌ها با توجه به تغییراتی که داشته‌است دیگر چیزی از آن مسجد اولیه باقی نمانده‌است.

 

ادامه نوشته